Omarm de chaos

Als leesfanaat- en boekenliefhebber is het altijd een lastige vraag wat mijn favoriete boek is. Er zijn er zoveel die ik je van harte kan aanbevelen. Ik lees graag boeken op het snijvlak van politiek en maatschappij en boeken van de schrijvers zoals bijvoorbeeld Pascal Mercier, Hans Keilson en Jan Siebelink.

Afgelopen kerstvakantie heb ik met veel plezier het boek van Jan Rotmans “Omarm de chaos” gelezen. Jan Rotmans is hoogleraar transitiekunde en duurzaamheid aan de Erasmus Universiteit.

Het boek gaat in op het kantelpunt waarop wij als samenleving nu staan, door COVID, klimaatverandering, verlies aan biodiversiteit en alle effecten die dat heeft op ons als samenleving. Hij stelt in zijn boek dat als we de natuur, die onze levensader is, als bron vernietigen, vernietigen we uiteindelijk ons zelf. Een sombere boodschap. Maar in dit boek wordt ook een perspectief geschetst, namelijk door transities te versnellen. De chaos en onrust die er nu is, zijn ook eigen aan de ontwikkeling van complexe systemen zoals onze samenleving en economie. We leven nu in een efficiency-samenleving, oftewel een spreadheetssamenleving zoals Rotmans dat noemt. En dat functioneert rationeel goed maar in feite maakt dat mensen ziek. De menselijke maat is weg. En dat is heel herkenbaar. De bureaucratie en de regeldruk- en zucht lijkt alleen maar toe te nemen, waarbij gestold wantrouwen het uitgangspunt lijkt te zijn. Ik zou graag zien dat we dat als samenleving en overheid omdraaien, zodat we vanuit vertrouwen samenwerken.

Transities begrijpen begint met anders kijken is het uitgangspunt van Jan Rotmans. Daarom zijn er in de loop van de tijd een aantal transitielezen ontwikkelt om naar (diepe) veranderingen te kijken in tijd, schaal en aard. Die lenzen geven inzicht in wat er gaande is en hoe dingen kunnen veranderen. Dat geeft inzicht en ook rust. En rust kunnen we in deze chaotische tijd wel gebruiken. In het boek wordt een palet aan transities benoemd, zoals de energietransitie, de grondstoffentransitie, circulaire transitie, landbouw- en voedseltransitie, de ruimtelijk, financiële en onderwijs, maar ook de zorgtransitie en tot slot de sociale en democratische transitie. Het gaat te ver om nu alle transities inhoudelijk te bespreken. Een aspect wil ik er wel uitlichten, die over de zorg. Dat raakt ons allemaal. De kern van de zorgtransitie stelt Rotmans, is dat de zorg weer van en voor mensen wordt, en dat het systeem weer in dienst komt te staan van mensen. Dat vraagt in de eerste plaats om een verschuiving van controle en beheersing naar vertrouwen, en van complexiteit naar eenvoud. Voor de curatieve zorg betekent dat een verschuiving van curatie naar preventie, en van concurrentie naar coöperatie. In de langdurige zorg vraagt het om een verschuiving van klassieke hulpverlening naar moderne ondersteuning, van “zorgen voor” naar “zorgen dat”. Deze waarden en uitgangspunten onderstreep ik van harte, ze zijn ook passend voor het CDA.

Het boek geeft inzicht en inspiratie om anders te kijken naar de wereld om ons heen. Bovendien is het toegankelijk geschreven. Kortom, als je geïnteresseerd bent in de samenleving en de ontwikkelingen die op ons afkomen, dan kan ik je van harte dit boek aanbevelen.

Femke Koekoek, kandidaat raadslid Nr. 3 CDA Hoogeveen